Ακόμα και αν η φυσική μας τάση για ύπνο προσπερνάει το πρωινό ξύπνημα, οι ειδικοί επιμένουν στα οφέλη του στην ψυχική και σωματική μας υγεία, προτείνοντάς μας τρόπους να το υιοθετήσουμε
Κάποιοι είναι «πρωινοί τύποι», άλλοι όχι. Κάποιοι διάβαζαν όλο το βράδυ για την εξεταστική, ή προτιμούν να ξεκινούν την ημέρα τους μετά το μεσημέρι, ενώ για άλλους το ξυπνητήρι είναι πάντοτε προγραμματισμένο να χτυπάει στις 6 ή 7 το πρωί.
Σηκώνονται με χαρά, τρέχουν, αθλούνται, τρώνε πρωινό και φεύγουν γεμάτοι ενέργεια, για να κάνουν τις υποχρεώσεις τους. Είτε είμαστε πρωινοί τύποι είτε… νυχτοπούλια, όλοι έχουμε ένα εσωτερικό ρολόι που λειτουργεί σε έναν 24ωρο κύκλο και βοηθά στον έλεγχο πραγμάτων όπως η πείνα μας, τα εγκεφαλικά μας κύματα, η διάθεσή μας και ο κύκλος ύπνου/ξύπνιου. Επειδή το εσωτερικό αυτό ρολόι ρυθμίζεται, κυρίως, από τις ενδείξεις φωτός/σκοταδιού που υπάρχουν στο περιβάλλον μας, συνήθως η φυσική μας τάση είναι να κοιμόμαστε τη νύχτα και να είμαστε ξύπνιοι κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Κάποιοι άνθρωποι ωστόσο, δεν ακολουθούν αυτό τον φυσικό κύκλο, καθώς το εσωτερικό τους ρολόι λειτουργεί με έναν ελαφρώς διαφορετικό ρυθμό. Πέρα από τις ενδείξεις του φωτός και της νύχτας, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την λειτουργία του, όπως η ηλικία, το φύλο ή ακόμα και τα γονίδιά μας.
Μπορεί ακόμα να επηρεαστεί από το μη ατμοσφαιρικό φως, όπως τα έντονα φώτα γύρω από το σπίτι ή τη δουλειά, καθώς και από το πότε μπορούμε να βρούμε χρόνο για να γευματίσουμε. Από εξελικτικής απόψεως, είναι λογικό να έχουμε όλοι διαφορετικούς χρονοτύπους, «καθώς οι πρόγονοί μας που κοιμόντουσαν στα σπήλαια χρειάζονταν κάποιους από την φυλή τους να είναι σε εγρήγορση τα βράδια για να εξασφαλίζουν ότι όλοι θα ήταν ασφαλείς καθ’ όλη τη διάρκεια του 24ώρου», εξηγεί η κλινική ψυχολόγος και έκτακτο μέλος ΔΕΠ στο Κέντρο Επιστημών και Ιατρικής του Ύπνου του Στάνφορντ, Britney Blair, σε άρθρο των Times.
Ακόμα βέβαια και αν πλέον κανείς -υπό κανονικές συνθήκες- δεν χρειάζεται να παραμένει σε εγρήγορση για να κρατάει ασφαλή την οικογένειά του, πολλοί άνθρωποι συνεχίζουν να παραμένουν άγρυπνοι τα βράδια.
Οι ειδικοί ωστόσο, προτείνουν ότι μια πρωινή καθημερινότητα είναι καλύτερη από μια βραδινή, τονίζοντας τα προτερήματα του πρωινού ξυπνήματος στην σωματική και ψυχική μας υγεία. Αν αυτό όμως όντως ισχύει, τότε τι γίνεται με τους ανθρώπους που η φυσική τους τάση είναι πιο νυχτόβια; Μπορούμε να αλλάξουμε τις ρυθμίσεις του προσωπικού μας ρολογιού, έτσι ώστε να ξεκινά τους χτύπους του το πρωί;
Ποια είναι τα οφέλη του να είσαι πρωινός τύπος ανθρώπου;
“Ο εγκέφαλός μας είναι προγραμματισμένος να είναι σε μεγαλύτερη εγρήγορση το πρωί, παρέχοντας μια πνευματική ώθηση που σας βοηθά να συγκεντρωθείτε και να συγκεντρωθείτε και σας δίνει την ενέργεια που χρειάζεστε για να περάσετε την ημέρα” εξηγεί η Dr. Doha Ayish, νευρολόγος στο Houston Methodist. Μια μελέτη σε μαθητές λυκείου αποκάλυψε μάλιστα, ότι το να είσαι πρωινός άνθρωπος είναι πιο ευνοϊκό από το να είσαι βραδινός τύπος, ειδικότερα όταν εξετάζονται ως λειτουργίες τα ακαδημαϊκά επιτεύγματα. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα τα παιδιά με βραδινή ρουτίνα είχαν περισσότερες πιθανότητες να έχουν χαμηλότερο γενικό μέσο όρο.
Πολλές έρευνες έχουν επίσης συνδέσει τη ζωή των πρωινών τύπων ανθρώπων με την καλύτερη ψυχική υγεία και τη μικρότερη πιθανότητα εμφάνισης σχιζοφρένειας και κατάθλιψης. Άλλες έχουν διαπιστώσει ότι οι πρωινοί άνθρωποι τείνουν να είναι πιο δραστήριοι. Επιπλέον, το πρωινό ξύπνημα είναι συχνά η μόνη ευκαιρία για ορισμένους ανθρώπους -όπως οι γονείς- να διεκδικήσουν χρόνο και χώρο για τον εαυτό τους, αναφέρει στους Times η Charissa Chamorro, ιδιωτική κλινική ψυχολόγος με έδρα τη Νέα Υόρκη, η οποία ειδικεύεται σε αγχώδεις διαταραχές και θέματα που σχετίζονται με τον ύπνο.
Μπορούμε να ρυθμίσουμε διαφορετικά το ρολόι μας;
Πολλές φορές χρειάζεται λόγω υποχρεώσεων να διαφοροποιήσουμε τη ρουτίνα μας για να ανταποκριθούμε στις επαγγελματικές ή στις κοινωνικές και οικογενειακές μας υποχρεώσεις. Αυτό φυσικά, αν δεν ανήκουμε στην κατηγορία των πρωινών ανθρώπων, είναι πολύ δύσκολο. Ωστόσο, υπάρχουν κάποια βήματα που μπορούν να μας βοηθήσουν να υιοθετήσουμε μια πιο πρωινή ρουτίνα.
Συνήθως, όταν οι άνθρωποι προσπαθούν να αλλάξουν το πρόγραμμα του ύπνου τους, επικεντρώνονται στο να πέφτουν νωρίτερα για ύπνο, αλλά αυτή δεν φαίνεται να είναι η πιο αποτελεσματική στρατηγική. Αντιθέτως είναι πιο σωστό και εφικτό να ορίσουμε μια σταθερή ώρα αφύπνισης, την οποία θα τηρούμε κάθε μέρα και την οποία θα συνηθίσουμε σίγουρα μετά από έξι ή λίγες περισσότερες εβδομάδες. Αν και η τήρηση της σταθερής ώρας ύπνου είναι απίστευτα σημαντική, τίποτα δεν ξεπερνάει την ανάγκη μας για αρκετό ύπνο και ξεκούραση. Οι περισσότεροι άνθρωποι πρέπει να στοχεύουν σε τουλάχιστον επτά ώρες ύπνου τη νύχτα, γεγονός που πρέπει να τηρήσουμε, καθώς μεταβαίνουμε σε ένα νέο πρόγραμμα.
Για να μας πάρει πιο εύκολα και γρήγορα ο ύπνος, σε ώρες που ο οργανισμός μας δεν έχει συνηθίσει, οι ειδικοί προτείνουν να αποφεύγουμε ή να μειώσουμε την έκθεση στο έντονο φως τουλάχιστον μια ώρα πριν πέσουμε για ύπνο. Αιτία είναι η καταστολή της ικανότητας του σώματός μας να παράγει μελατονίνη – η ουσία που μας βοηθάει να αποκοιμηθούμε – , μετά από πολύωρη έκθεσή μας στο τεχνητό φως.
Μάλιστα, άρθρο των Times σχετικά με το θέμα προτείνει την πρόσληψη μικρών ποσοτήτων μελατονίνης, η οποία, τρεις με τέσσερις ώρες πριν πάμε για ύπνο, θα μας βοηθήσει να αποκοιμηθούμε. Εμείς θα σας προτείναμε, πριν το δοκιμάσετε αυτό, να συμβουλευτείτε έναν ειδικό και να δοκιμάσετε να αλλάξετε τη ρουτίνα σας σταδιακά. Άλλωστε το να γίνει κανείς πρωινός τύπος δεν έχει χρονοδιάγραμμα.
