Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου αποτελεί τον πιο διάσημο Έλληνα μουσικοσυνθέτη παγκοσμίως και είναι πολυβραβευμένος για τη συνεισφορά του στη μουσική βιομηχανία. Το ταλέντο του αιχμαλώτισε και συνεχίζει μέχρι και σήμερα να αιχμαλωτίζει εκατομμύρια θαυμαστών σε όλο τον κόσμο.
Ο Ευάγγελος Οδυσσέας Παπαθανασίου γεννήθηκε στις 29 Μαρτίου του 1943 στην Αγριά Βόλου και από τη νεαρή ηλικία των τεσσάρων ετών έδειξε τα πρώτα σημάδια της ιδιαίτερης κλίσης του στη μουσική, ενώ στα έξι του έδωσε την πρώτη του παράσταση σε κοινό παίζοντας δικές του συνθέσεις στο πιάνο, χωρίς να έχει λάβει καμία μουσική εκπαίδευση μέχρι τότε.
Τόσο η οικογένεια όσο και οι δάσκαλοί του είδαν το μοναδικό χάρισμα που είχε και τον παρότρυναν να διευρύνει τις γνώσεις του επάνω στη μουσική, μα το παιδί θαύμα δε θέλησε ποτέ να παρακολουθήσει μαθήματα. Η φιλοδοξία του ήταν να δημιουργεί τη δική του μουσική, όπως ακριβώς την άκουγε και την αισθανόταν εκείνος, το να γίνει σολίστ στο πιάνο ή σε κάποιο άλλο μουσικό όργανο δεν ήταν κάτι που τον γέμιζε. Αργότερα, ωστόσο, σπούδασε κλασική μουσική, ζωγραφική και σκηνοθεσία στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Αθήνας.
Τη δεκαετία του ΄60, ο νεαρός συνθέτης δημιούργησε το συγκρότημα των Forminx που σημείωσε τεράστια επιτυχία στην Ελλάδα και ήταν αυτό που έκανε δημοφιλή την ηλεκτρονική μουσική στη χώρα. Όμως τα ελληνικά σύνορα δε συγκράτησαν τον μουσικοσυνθέτη, καθώς το πάθος του για τη μουσική τον οδήγησε, το 1968, στο Παρίσι, όπου μαζί με τον άλλον μεγάλο Έλληνα καλλιτέχνη Ντέμη Ρούσο δημιούργησαν τους Aphrodite’s Child και κατάφεραν να γίνουν το πιο δημοφιλές μουσικό σχήμα στην Ευρώπη εκείνης της περιόδου.
Η καριέρα του Βαγγέλη Παπαθανασίου πήγαινε από το καλό στο καλύτερο, ενώ η επιθυμία και η ασταμάτητη δίψα του για δημιουργία και εξερεύνηση νέων μουσικών δρόμων τον έκαναν, όντας ακόμα μέλος του συγκροτήματος, να ασχοληθεί και με άλλα projects. Το 1970, για παράδειγμα, συνέθεσε τη μουσική για μια ταινία του Χένρι Τσάπιερ (Henry Chapier), Γάλλου σκηνοθέτη, ενώ ασχολήθηκε και με τη μουσική σε ντοκιμαντέρ για την άγρια ζωή με τον Γάλλο σκηνοθέτη Φρεντερίκ Ροσίφ (Frederic Rossif), τα οποία σημείωσαν μεγάλη επιτυχία.
Το Παρίσι ήταν που τον ανέδειξε, αλλά μετά τη διάλυση των Aphrodite’s Child, βρήκε το επόμενο μουσικό του καταφύγιο στο Λονδίνο, όπου παραμένει μέχρι και σήμερα. Εκεί, συνέθεσε μερικά από τα πιο σημαντικά του έργα, όπως τα «Albedo 0.39», «Spiral», «Heaven & Hell», «China», «Beaubourg» και «See you later», ενώ η διεθνής του αναγνώριση ήταν πλέον γεγονός. Η δεκαετία του 1980 αποτέλεσε μια δεκαετία σταθμό για την καριέρα του, καθώς συνεργάστηκε με τη μεγάλη Ελληνίδα ηθοποιό Ειρήνη Παππά, αλλά και με τον μουσικό του συγκροτήματος Yes, Jon Anderson με τον οποίο ηχογράφησαν πολλά μουσικά άλμπουμ.
Η μεγάλη επιτυχία του συνάντησε την ευρύτερη αποδοχή από όλα τα κοινωνικά στρώματα το 1982, όταν ο συνθέτης απέσπασε το Όσκαρ Καλύτερου Τραγουδιού για την ταινία «Οι Δρόμοι της Φωτιάς». Η μουσική σύνθεση αυτή συνεχίζει ακόμα και σήμερα να προκαλεί συγκίνηση στο άκουσμά της, καθώς έχει συνδεθεί άρρηκτα με τον ελληνικό πολιτισμό και το ολυμπιακό ιδεώδες.
Οι επόμενες συνεργασίες του με τους Ρίντλεϋ Σκοτ, Κώστα Γαβρά και Κορεγιόσι Κουραχάρα (Koreyoshi Kurahara) στις ταινίες «Blade Runner», «Missing» και «Antarctica» αντίστοιχα άφησαν όχι μόνο εποχή, αλλά φανέρωσαν το ποιόν του καλλιτέχνη που είναι και τη σημαντική προσφορά του στη μουσική.
Λίγο αργότερα, ο Βαγγέλης Παπαθανασίου ασχολήθηκε με μουσικά έργα για το θέατρο και τον χορό, ενώ η μουσική που έγραψε για την παράσταση «Ηλέκτρα» με πρωταγωνίστρια την Ειρήνη Παππά και σκηνοθέτη τον Μιχάλη Κακογιάννη γνώρισε μεγάλη επιτυχία. Την ίδια περίοδο, εμπνεύστηκε και τη μουσική για τα μπαλέτα «Frankenstein – Modern Prometheus» το 1985 και «The beauty and the beast» το 1987, που ερμήνευσε το Royal Ballet στο Covent Garden του Λονδίνου.
Στα τέλη της δεκαετία του 1980, τιμήθηκε με τη μεγάλη διάκριση Max Steiner Award για τη σύνθεση διακεκριμένης κινηματογραφικής μουσικής θέτοντας για μια ακόμα φορά το όνομά του στους κορυφαίους του είδους.
Το 1989, ο Έλληνας δημιουργός, τιμήθηκε με το ετήσιο Max Steiner Award στους τομείς της σύνθεσης και παρουσίασης διακεκριμένης κινηματογραφικής μουσικής, διάκριση που παρουσιάστηκε ταυτόχρονα με το Hall of Fame Award, συνοδευόμενη από το ακόλουθο κείμενο: «Σ’ επιβράβευση της αναγνώρισης της ακούραστης προσπάθειας στη σύνθεση κινηματογραφικής μουσικής, προσθέτοντας αξιοπρέπεια και κλασική καλλιτεχνική δημιουργία στο background των κινηματογραφικών ταινιών».
Το 1990, εκδόθηκε το άλμπουμ του «The City» και, τον ίδιο καιρό, διηύθυνε ζωντανά τη μουσική για το Ευρωπαϊκό γεγονός «Eureka», το οποίο έλαβε χώρα στην Ολλανδία, παρουσιάζοντας τη δουλειά του σε πάνω από 250.000 άτομα. Μάλιστα την ίδια χρονιά, στα πλαίσια της Διεθνούς Ημέρας Ποίησης, ήταν ο οικοδεσπότης μια βραδιάς στο Ηρώδειο με πρωταγωνιστές τη Φανί Αρντάν, τη Μαρκέλλα Χατζιάνο και τον Άλαν Μπέιτς. Το 1991, ο Vangelis, όπως είναι διεθνώς γνωστός, αποδέχτηκε την πρόσκληση για να συμμετάσχει σαν μέλος της κριτικής επιτροπής στο κινηματογραφικό φεστιβάλ των Καννών.
Λίγο καιρό αργότερα, συνέθεσε και πάλι για τον κινηματογράφο, αυτήν τη φορά συνεργαζόμενος με τον Ρομάν Πολάνσκι για την ταινία του «Bitter-Moon» και συνέχισε γράφοντας μουσική και για άλλες πολύ επιτυχημένες ταινίες, όπως το γνωστό «1492: Conquest of Paradise», με το οποίο κατάφερε να κερδίσει και το βραβείο Echo Awards και το βραβείο Golden Lion για το καλύτερο κινηματογραφικό soundtrack. Το άλμπουμ, μάλιστα, έγινε πλατινένιο σε 17 χώρες.
Συνεργάστηκε, επιπλέον, με τον Ζακ-Υβ Κουστώ, για τον οποίο επιμελήθηκε αρκετές μουσικές που πλαισίωναν τις ταινίες του, όπως η ταινία «We cannot permit», η οποία προβλήθηκε στην παγκόσμια συνδιάσκεψη του 1992 για το περιβάλλον με τίτλο «Earth», που έλαβε χώρα στο Ρίο της Βραζιλίας.
Το 1996, ο Vangelis κέρδισε ακόμη μία διάκριση, καθώς αναγνωρίστηκε επίσημα σαν ο πιο επιτυχημένος Έλληνας καλλιτέχνης του κόσμου, ένα γεγονός πού βασίστηκε στις πωλήσεις των άλμπουμ του, κατά τη διάρκεια των World Music Award, που πραγματοποιήθηκαν στο Μόντε Κάρλο. Τον ίδιο χρόνο, συνέθεσε και ηχογράφησε το soundtrack για την ταινία του Γιάννη Σμαραγδή, «Cavafy», ένα προκλητικό πορτραίτο του φημισμένου Έλληνα ποιητή Κωνσταντίνου Καβάφη. Η μουσική για την ταινία αυτή του προσέφερε το βραβείο στην κατηγορία του «Καλύτερου soundtrack», τόσο στο «Flanders International Film Festival του Βελγίου» όσο και στο «Valencia International Film Festival της Ισπανίας». Το 1997, για ακόμη μία φορά, τιμήθηκε στην κατηγορία του «Πιο επιτυχημένου εμπορικά Έλληνα καλλιτέχνη του κόσμου», στα World Music Awards στο Μόντε Κάρλο.
Επίσης, συνεργάστηκε με τον Όλιβερ Στόουν γράφοντας τη μουσική για την ταινία του «Μέγας Αλέξανδρος» και με τον Γιάννη Σμαραγδή για την ιστορική ταινία διεθνούς παραγωγής «El Greco».
Η παρουσία του Παπαθανασίου είναι συνυφασμένη με τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, μιας και, το 1999, συνέθεσε τη μουσική για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 και αποκάλυψε και το επίσημο έμβλημα των Αγώνων, ενώ είχε κάνει και τη μουσική για την τελετή παράδοσης της ολυμπιακής φλόγας τόσο στο Σύδνεϋ όσο και από το Σύδνεϋ στην Αθήνα.
Το 2003, αποκάλυψε την ικανότητα του στη ζωγραφική. παρουσιάζοντας εβδομήντα έργα ζωγραφικής στα πλαίσια της Βαλένσια Μπιενάλ στην Ισπανία. Η έκθεση Vangelis Pintura μεταφέρθηκε στην Ουρουγουάη, την Αργεντινή και τη Βραζιλία και, μετά την επιτυχία της, τα έργα του πλέον εκτίθενται σε σημαντικές γκαλερί σε όλο τον κόσμο.
Η εξερεύνηση του διαστήματος ενθουσίαζε τον Βαγγέλη Παπαθανασίου από τα πρώτα του παιδικά χρόνια, όπως έχει δηλώσει και ο ίδιος, κι ένα μεγάλο μέρος από τα έργα του είναι αφιερωμένο σε αυτό, ενώ, διαχρονικά, οι κορυφαίοι διαστημικοί οργανισμοί τον εμπιστεύτηκαν για να μελοποιήσει τις επιτυχίες τους.
Η πρώτη του γνωριμία με τον κόσμο του διαστήματος έγινε το 1980 όταν ξεκίνησε να προβάλλεται η αμερικανική τηλεοπτική σειρά «Cosmos: A Personal Voyage» του Καρλ Σαγκάν, που είχε ως κύριο θέμα τη θέση του ανθρώπου στο σύμπαν και την ύπαρξη εξωγήινης ζωής. Η μουσική επένδυση των επεισοδίων δημιουργήθηκε από τον Βαγγέλη Παπαθανασίου, ενώ η σειρά απέσπασε βραβείο Emmy και προβλήθηκε σε 500 εκατομμύρια τηλεθεατές σε 60 χώρες.
Το 1995, το International Astronomical Union Minor Planet Center έδωσε το όνομά του (Vangelis) στον Αστεροειδή 6354 ως ένδειξη εκτίμησης και σεβασμού στη μουσική του προσφορά, αλλά και στην αγάπη του για το διάστημα.
Το καλοκαίρι του 2001, παρουσίασε το έργο «Μυθωδία» στους στύλους του ολυμπίου Διός, όπου η μουσική του έργου δημιουργήθηκε ώστε να συνοδεύσει τη διαστημική αποστολή της ΝΑSΑ 2001 «Οδύσσεια στον Άρη». Ήταν μία φαντασμαγορική μουσική παράσταση, κατά τη διάρκεια της οποίας προβάλλονταν απεικονίσεις κυρίως από θεούς της αρχαίας Ελλάδας και διαστημικές εικόνες της ΝΑSΑ μέσω ειδικών οπτικών εφέ. Τα σολιστικά μέρη του έργου ερμήνευσαν οι σοπράνο Τζέσι Νόρμαν και Κάθλιν Μπατλ. Επίσης συμμετείχε η Μητροπολιτική Ορχήστρα του Λονδίνου, η 120μελής χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, ενώ ο ίδιος ο συνθέτης χειριζόταν τα πλήκτρα. Το έργο προβλήθηκε τηλεοπτικά σε όλο τον πλανήτη, ενώ υπήρχαν γιγαντοοθόνες και στο Παναθηναϊκό Στάδιο. Μετά το τέλος της μουσικής παράστασης η Γαλλική Κυβέρνηση, την οποία εκπροσώπησε ο Υπουργός Παιδείας Ζακ Λανγκ, απένειμε στον Βαγγέλη Παπαθανασίου τον τίτλο του Τάγματος της Λεγεώνας της Τιμής σε μία τελετή που έλαβε χώρα στο περιστύλιο του Ζαππείου.
Δύο χρόνια αργότερα, η ΝΑSΑ τίμησε τον περίφημο μουσικό με το μετάλλιο δημόσιας συνεισφοράς σε αναγνώριση εξαιρετικής συνεισφοράς στο όραμα της, βραβείο που αποτελεί την υψηλότερη τιμή από τον Αμερικανικό Οργανισμό για μη κυβερνητικά πρόσωπα.
Τον Ιούνιο του 2018, έγραψε μουσική για την εναπόθεση της τέφρας του διάσημου κοσμολόγου Στίβεν Χόκινγκ και το τραγούδι μεταδόθηκε, μέσω της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας, στο διάστημα προς την κατεύθυνση της πλησιέστερης μαύρης τρύπας, 1Α 0620-00 ως φόρος τιμής στο έργο και την προσφορά του θανόντα επιστήμονα στις επιστήμες.
Βραβεία – Διακρίσεις
– Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού, 1982, για τη μουσική στην ταινία Δρόμοι της φωτιάς.
– Βραβείο Χρυσού Λέοντος στο «Cannes Lions International Advertising Festival», για τη μουσική «Ask the Mountains» σε τηλεοπτική διαφήμιση.
– Βραβείο Max Steiner Award, το 1989, για σύνθεση και παρουσίαση διακεκριμένης κινηματογραφικής μουσικής.
– Βραβείο Echo (Γερμανία) για τον Διεθνή Καλλιτέχνη της Χρονιάς, 1992.
– Βραβείο του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Φλάνδρας (Βέλγιο) για την Καλύτερη Μουσική Επένδυση Κινηματογραφικής Ταινίας.
– Βραβείο του «Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βαλένθια» για την Καλύτερη Μουσική Επένδυση Κινηματογραφικής Ταινίας.
– Βραβείο Κοινού για την Καλύτερη Μουσική Επένδυση Κινηματογραφικής Ταινίας από την Παγκόσμια Ακαδημία Μουσικής Επένδυσης στη Φλάνδρα, Βέλγιο.
– Βραβείο Απόλλων το, 1993, για τη συνεισφορά του στη μουσική από την Εταιρεία των Φίλων της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
– Ο τίτλος του Ιππότη του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων της Γαλλικής Δημοκρατίας, το 1992. Η απονομή έγινε από τον Γάλλο Υπουργό Παιδείας.
– Δύο φορές το Παγκόσμιο Μουσικό Βραβείο του Μόντε Κάρλο, για τον Έλληνα καλλιτέχνη με τις μεγαλύτερες πωλήσεις.
– Ο τίτλος του Ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής της Γαλλικής Δημοκρατίας, το 2001.
– Βραβείο RIAJ (Δισκογραφική Βιομηχανία της Ιαπωνίας) για διεθνές τραγούδι της χρονιάς, 2002.
– Μετάλλιο Δημόσιας Συνεισφοράς της ΝΑSΑ σε αναγνώριση εξαιρετικής συνεισφοράς στο όραμα της, το 2003.
– Το 2013, τα Ελληνικά Ταχυδρομεία εξέδωσαν γραμματόσημα τα οποία τον απεικόνιζαν.
-Τιμητικό Διδακτορικό Δίπλωμα από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το 2008, παραχωρώντας του τον διακεκριμένο τίτλο του Ομότιμου Καθηγητή. Το διδακτορικό του δόθηκε για την εξαιρετική συμβολή του στη μουσική παιδεία του ελληνικού λαού, καθώς και για τη διάδοση του μηνύματος του Ελληνισμού σε όλο τον κόσμο.
Πηγή φωτογραφιών: www.last.fm
