Ο Οδυσσέας Ελύτης είναι πιθανότατα ο πιο πολυδιαβασμένος και τραγουδισμένος ποιητής της σύγχρονης Ελλάδας. Γεννιέται στο Ηράκλειο της Κρήτης στις 2 Νοεμβρίου 1911, με καταγωγή από την Λέσβο. Υπήρξε με απόλυτη βεβαιότητα από τους τελευταίους και κορυφαίους εκπροσώπους της γενιάς του ’30. Το 1939 εμφανίζεται για πρώτη φορά στα ελληνικά γράμματα με την έκδοση της ποιητικής συλλογής του «Προσανατολισμοί».
Από το 1943 με την έκδοση της συλλογής «Ήλιος ο Πρώτος» έως το 1959 με το εμβληματικό «Άξιον Εστί», και το 1971 το «Μονόγραμμα», ο Ελύτης κατάφερε να εδραιωθεί στο παγκόσμιο ποιητικό στερέωμα μιλώντας την ίδια στιγμή για την ανθρώπινη ψυχή και τον έρωτα το δράμα του πολέμου, την ομορφιά της Ελλάδας και την απόλυτη αρμονία της.
Κάθε ποιητική του συλλογή αγαπιέται και διαβάζεται, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε όλο τον κόσμο. Συνέχισε με τις συλλογές «Φωτόδεντρο και η δέκατη τέταρτη ομορφιά» και ο «Ήλιος ο Ηλιάτορας», ο «Μικρός Ναυτίλος» (1984), τα «Ελεγεία της Οξώπετρας» (1991). Τα «Δυτικά της λύπης» και «Ο κήπος με τις αυταπάτες» (1995), ήταν οι τελευταίες του συλλογές.
Το πραγματικό του όνομα ήταν Οδυσσέας Αλεπουδέλης, όμως πολύ νωρίς στην καριέρα του κλήθηκε να επιλέξει το λογοτεχνικό ψευδώνυμο με το οποίο θα υπέγραφε τα ποιήματα του. Όπως εξήγησε αργότερα σε συνέντευξη του, το 1935, όταν οι εκδότες του περιοδικού Νέα Γράμματα, Γιώργος Σεφέρης και Γιώργος Κατσίμπαλης, θέλησαν να δημοσιεύσουν τα πρώτα του ποιήματα ήταν η στιγμή που χρειάστηκε να αποφασίσει:
«Χρειάστηκε να πάρω μια απόφαση για το τι όνομα θα έβαζα σαν υπογραφή. Ήθελα να υπάρχει κάποιο ψευδώνυμο. Επειδή πάντοτε οι λέξεις που άρχιζαν από “ελ” μου ασκούσαν μια μαγεία, είτε διότι ήταν η Ελλάδα, είτε ήταν η ελπίδα, είτε μια Ελένη, που ίσως ήμουν τότε ερωτευμένος, η ελευθερία, όλες αυτές οι λέξεις που αρχίζουν από “ελ”, σκέφτηκα το αρχίσω έτσι», περιέγραφε ο Οδυσσέας Ελύτης.
«Κατόπιν ήταν το γράμμα “υ” που για μένα είναι το πιο ελληνικό γράμμα. Άλλωστε νομίζω και οι Γάλλοι για να το λένε “i grec” θα πει ότι είναι ελληνικό. Έβαλα μετά το “ελ” το “υ”, δεν χρειαζόταν λοιπόν παρά να βάλω μια κατάληξη που να είναι και λίγο πιο αρχαιοπρεπής, αν θέλετε, “υτης”. Ενώ έψαχνα στην αρχή να βάλω κάτι μεταξύ του “ελ” και του “της” έβαλα το “υ” και βγήκε το Ελύτης»,
Στις 28 Οκτωβρίου 1940 ο Ελύτης κατατάσσεται ως ανθυπολοχαγός στη Διοίκηση του Στρατηγείου του Α’ Σώματος Στρατού.
Στις 26 Φεβρουαρίου 1941, βρίσκεται στο νοσοκομείο των Ιωαννίνων, με σοβαρό κοιλιακό τύφο. Μετά από μια περιπετειώδη πορεία, καταφέρνει τελικά να επιστρέψει στην Αθήνα υγιής, αλλά όπως είπε ο ίδιος “Αν «έζησα το θαύμα» σώθηκα και από ένα θαύμα”. Τον Νοέμβριο του 1943 εκδόθηκε η συλλογή «Ο Ήλιος ο Πρώτος μαζί με τις Παραλλαγές πάνω σε μια αχτίδα», σε 6.000 αριθμημένα αντίτυπα, ένας ύμνος του Ελύτη στη χαρά της ζωής και στην ομορφιά της φύσης. Ο πόλεμος του ’40 τον ενέπνευσε για τη συγγραφή πολλών ακόμα έργων.
Στις 18 Οκτωβρίου 1979 η Σουηδική Ακαδημία ανήγγειλε την απονομή του Νόμπελ Λογοτεχνίας στον Οδυσσέα Ελύτη «για την ποίησή του, που με φόντο την ελληνική παράδοση, με αισθηματοποιημένη δύναμη και πνευματική οξύνοια ζωντανεύει τον αγώνα του σύγχρονου ανθρώπου για ελευθερία και δημιουργία».
Ο ίδιος απάντησε «Θεωρώ την ποίηση σαν μια πηγή αθωότητας, που είναι γεμάτη από επαναστατικές δυνάμεις. Αποστολή μου είναι να κατευθύνω αυτές τις δυνάμεις εναντίον ενός κόσμου που η συνείδησή μου δεν μπορεί να αποδεχθεί, έτσι ώστε να φέρω αυτόν τον κόσμο, μέσω συνεχών μεταμορφώσεων, σε μεγαλύτερη αρμονία με τα όνειρά μου».
